(Bu yazı Sorularla Risale isimli siteden alıntıdır.)
İzahı edilen bölüm:
Ey dinî cerideler! Maksadımız, dinî cemaatlar maksatta ittihad etmelidirler. Mesalikte ve meşreplerde ittihad mümkün olmadığı gibi, caiz de değildir. Zira taklit yolunu açar ve “Neme lâzım, başkası düşünsün” sözünü de söylettirir. (Hutbe-i Şâmiye)
Sual:
“Dinî cemaatlar maksatta ittihad etmelidirler. Mesalikte ve meşreplerde ittihad mümkün olmadığı gibi, caiz de değildir.” İzah eder misiniz?
Cevap:
Cenab-ı Hak hikmeti icabı, dini hizmetlerde çok yollar ve tarzlar yaratmıştır. Hak olmak şartıyla, bu yolların hepsi Kur’an’dan alınmıştır. Herkes bu yollardan ve tarzlardan mizacına uygun olanı bulup, aşk ve şevk ile dine hizmet edebilir. Bütün meslek ve meşreplerin birleştirilmesi bu noktadan mümkün değildir. Ayrıca bu yollar ve tarzların birleştirilmesi caiz de değildir. Çünkü böyle bir durum Üstad’ın tabiriyle “Zira taklid yolunu açar” sadece bir tek meşrepten hakikate gidileceği için hakikati kısırlaştırır. Bunu Allah hikmetiyle istemediğinden, farklı farklı şeriatler, cemaatler, tarikatler, meslekler ve meşrepler meydana gelmiştir.
Amaç, gaye, hedef bir olduktan sonra amaca giden yolların ve araçların farklı ve çeşitli olması önemli değildir, aksine araçların çeşitli olması faydalı, tatlı bir rekabeti beraberinde getiren olumlu bir durumdur.
Büyük ve kalabalık bir şehrin merkezine giden büyük küçük ne kadar çok yol varsa, merkeze ulaşmaya çalışan yolcular açısından bu büyük bir kolaylık, geniş bir rahmettir. Merkeze giden yol tek olsa idi insanlar bu yolda sıkışacak, trafik tıkanacak, hedefe varmak âdeta imkansız bir hale gelecektir. Amaç merkeze ulaşmak olduktan sonra yolların çoğalması güzel ve olumlu bir hizmettir. Yolları kapatıp tek yola indirmek, şehir trafiği açısından cinayettir.
İslam şehrinin merkezi; Allah’ın rızasını kazanmaktır. Farklı farklı meslek ve meşrepler ise, Allah’ın rızasını kazanma yolunda birer cadde, birer yol niteliğindedirler. Bu meslek ve meşrepleri birliği dirliği sağlama adına kapatmak veya çürütmeye çalışmak amaca giden ana yolların yok edilmesi anlamına gelir ki; bu birlik ve dirlik değil sıkışma ve çatışmayı tetikler.
Her insanın mizacı, yapısı, karakteri bir değildir; birisi için yürümesi çok kolay olan bir yol, başka birisi için çok zor olabilir, öyle ise aynı amaca giden yolları rahat ve serbest bırakmak gerekiyor ki, herkes en iyi yürüdüğü yoldan amaca ulaşsın.
Mizacı ve yapısı farklı olan insanları tek bir yola tek bir araca zorla sokmaya çalışmak (Mesela herkesi A cemaatine mahkum etmek) onların azmini, gayretini, cesaretini kırar ve en sonunda onları pasifleştirerek amaca gitme misyonunu yok eder. Herkes İslam’a kendi mizacı, kendi yapısı ile hizmet etmelidir ki; bir zenginlik, bir çeşitlilik ortaya çıksın.